تقویم: وقوع غزوه خيبر

خيبر، منطقه‌اي است وسيع و حاصل‌خيز در 32 فرسنگي شمال مدينه منوره و در عصر رسول خدا صلی الله علیه و آله اين ناحيه در اختيار يهوديان قرار داشت و تعداد جمعيت آنان در حدود 20000 نفر تخمين زده مي‌شد كه از ميان آنان، دو هزار نفر جنگ‌آور و مبارز بوده و مردان دلاور و رزمجويي چون "مرحب خيبري" در ميان آنان به چشم مي‌خوردند.

يهوديان خيبر با پناه دادن به يهوديان فتنه‌جوي مدينه و همكاري و همدستي با ساير دشمنان اسلام، خطري براي مسلمانان بودند. بدين جهت، پيامبر اكرم صلی الله علیه و آله پس از بازگشت از سفر حديبيه و انعقاد صلح با مشركان قريش و كسب اطمينان از سوي آن‌ها، متوجه يهوديان ساكن خيبر گرديد و با هزار و چهارصد و به روايتي با هزار و ششصد رزمنده مسلمان عازم خيبر شد و پرچم سپاه اسلام را بدست تواناي "امیرالمومنین علي بن ابي‌طالب علیه‌السلام" سپرد و "سباع بن عرفطه غفاري" و به روايتي "غيله ليثي" را جانشين خويش در مدينه نمود.

اما هنگامي كه به ناحيه خيبر وارد شد، با دژهاي استوار و محكمي چون: ناعم، قموص، كتيبه، نسطاة، شق، وطيح و سلالم روبرو گرديد. يهوديان براي حفاظت و كنترل خارج دژها در كنار هر دژي، برج مراقبت ساخته و با گماشتن نگهباناني در آن جريان خارج دژ را به داخل گزارش مي‌كردند. ساختمان برج‌ها و دژها طوري ساخته شده بود كه ساكنان آن بر بيرون قلعه، تسلط كامل داشتند و با ايجاد منجنيق و ابزارهاي ديگر مي‌توانستند مهاجمان را سنگباران كنند.

برخي از دژها در تهاجم‌هاي آغازين سپاه اسلام گشوده شدند ولي برخي ديگر به سبب وجود مدافعان دلير و استحكام دژها، نفوذناپذير بودند و مدتي در محاصره سپاه اسلام قرار داشتند و پيامبر صلی الله علیه و آله با اعزام فرماندهاني چون ابوبكر، عمر و افرادي ديگر قصد بازكردن آن‌ها را داشت ولي كارها به سختي پيش مي‌رفت و گاهي با ضعف و ترس برخي از فرماندهان كم جرأت، پيش روي مسلمانان به بن بست مي‌رسيد.

اما از روزي كه پيامبر صلی الله علیه و آله فرماندهي مهاجمان را بر عهده اميرمؤمنان علیه‌السلام گذاشت، آن حضرت با شهامت و دليري تمام، به سوي يهوديان هجوم آورد و با كشتن مردان جنگنده و رزمجويي چون مرحب خيبري و گشودن درهاي بزرگ دژ با دست‌هاي تواناي خويش، بارقه فتح و پيروزي را براي مسلمانان و خرسندي خدا و رسول گرامي اسلام صلی الله علیه و آله را به ارمغان آورد.

به طوري كه پيامبر صلی الله علیه و آله در ستايش قهرماني و دلاوري حضرت امام علی علیه‌السلام و كارساز بودن نبرد و جهاد او فرمود: قد بلغني نبأك المشكور و صنيعك المذكور، قد رضي الله عنك و رضيت أنا عنك؛ اي علي! خبر ستايش‌آور و كارآمدي قابل تقديرت به من رسيد. خدا از تو خرسند است و من نيز خرسند و شادمانم.

بدين ترتيب، دژهاي استوار خيبر يكي پس از ديگري به دست حضرت علي علیه‌السلام و سپاهيان مبارز اسلام گشوده شد و فتح بزرگ ديگري نصيب مسلمانان گرديد. درباره وقوع اين جنگ ظفرمند به رهبري پيامبر اكرم صلی الله علیه و آله، اتفاق چنداني ميان مورخان و سيره‌نويسان نيست. زيرا برخي از آنان پانزدهم محرم، برخي اواخر محرم، برخي ماه صفر، برخي اول ربيع الاول، برخي جمادی الاول و برخي نيز 24 رجب سال هفتم قمري را روز پيروزي مسلمانان مي‌دانند.

پانویس

منابع

موسسه تبیان،‌ نرم‌افزار دایرة‌المعارف چهارده معصوم علیهم‌السلام

منابع بیشتر:

وقایع الایام شیخ عباس قمی، 15 محرم.